Czaszka ssaka: rozwój, budowa i funkcje

Czaszka ssaka: rozwój, budowa i funkcje

Wydawane od 1665 roku przez Towarzystwo Królewskie w Londynie Philosophical Transactions są najstarszym na świecie wychodzącym nieprzerwanie czasopismem naukowym. Tematyczny numer zatytułowany “Czaszka ssaków: rozwój, budowa i funkcja”, przygotowany przez redaktorów gościnnych Łucję Fostowicz-Frelik (Instytut Paleobiologii PAN) i Jacka Tsenga (Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley, USA), pozwala spojrzeć z wielu stron na to intensywnie badane zagadnienie. Zbiór dwunastu artykułów, obejmujący zarówno oryginalne badania jak i prace przeglądowe autorstwa naukowców z pięciu kontynentów, daje wgląd we współczesną tematykę badań czaszki ssaków.

Fostowicz-Frelik Ł., Cox P. G., and Li Q. 2023. Mandibular characteristics of early Glires (Mammalia) reveal mixed rodent and lagomorph morphotypes. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220087, doi: 10.1098/rstb.2022.0087
 
Siekaczowce (gryzonie, zajęczaki i ich kopalni krewni) to najbogatszy w gatunki i prawdopodobnie najbardziej zróżnicowany klad dzisiejszych łożyskowców. W obrębie siekaczowców wyewoluowały dwa zasadniczo przeciwstawne sposoby żucia: u zajęczaków dominuje poprzeczna skladowa nacisku a u gryzoni ruch przód-tył, nie znamy jednak wyjściowego stanu cechy w tej grupie. Zbadaliśmy żuchwy siekaczowców z paleocenu Chin należące do krewnych zajęczaków (wczesne Duplicidentata) oraz gryzoni (wczesne Simplicidentata). Wyniki analiz biomechanicznych wskazują na mieszankę cech zajęczakowych i gryzoniowych wśród pierwotnych siekaczowców oraz wczesne powstanie morfotypu zajęczakowego.


Ruf I., Meng J., Fostowicz-Frelik Ł 2023. Auditory region circulation in Lagomorpha: the internal carotid artery pattern revisited. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220088, doi:10.1098/rstb.2022.0088

Tętnica szyjna wewnętrzna jest jednym z głównych naczyń zaopatrujących mózgowie. Związane z nią otwory, kanały i bruzdy w kościach czaszki można badać również w skamieniałościach, więc cechy te są często używane w analizach filogenetycznych. Zbadaliśmy towarzyszące temu naczyniu cechy
czaszkowe u kilkunastu współczesnych i wymarłych rodzajów zajęczaków, wykorzystując dane mikrotomograficzne.Proponowany dla całego rzędu stan pierwotny przebiegu tętnicy szyjnej wewnętrznej jest zbliżony do występującego u najwcześniejszych gryzoni, plezjadapidów i wiewióreczników oraz potwierdza konserwatyzm morfologiczny zajęczaków w przeciwieństwie do gryzoni, ich siostrzanego kladu.

Publikacja IP PAN: Fostowicz-Frelik Ł. and Tseng J. 2023. Introduction: The mammalian skull: development, structure and function. Philosophical Transactions of the Royal Society B 378, 20220077, doi:10.1098/rstb.2022.0077